In 2017 zijn in Zuid-Holland en Westelijk Noord-Brabant 35 territoria vastgesteld. Bij 4 territoria is niet gebroed of onbekend of er echt is gebroed. Van de resterende 31 broedsels zijn er 5 mislukt en dus bleven er 26 succesvolle nesten over.
Slechtvalken in Zuid-Holland 2017
Die 26 geslaagde nesten leverden 71 uitgevlogen jongen op waarvan er 57 zijn geringd. Van die 57 jongen is het geslacht bepaald: 29 vrouwen (51%) en 28 mannen (49%).
Het gemiddeld legbegin was 18 maart en varieerde van 2 maart tot 13 april (n=20). Gemiddeld aantal uitgevlogen jongen per geslaagd nest is 2,7 tegenover 2,4 in 2016. De gemiddelde legselgrootte is 3,3 (n=15).
Overall was 2017 dus een zeer geslaagd jaar voor de slechtvalken. Zoals in de overzichtstabel verderop is te zien, zijn eigenlijk alle getallen beter dan vorig jaar!
Ready to Rumble ?!
Dit jaar is in meerdere territoria de rust ruw verstoord: nieuwkomers gingen de strijd om het territorium aan ... en wonnen die strijd ook regelmatig. In Den Haag centrum (Jacobuskerk) werd het mannetje vervangen, bij de Bethlehemkerk werden gevechten gezien en is het vrouwtje van de vorige jaren dood gevonden. In Rotterdam Waalhaven is de vrouw verdreven en gewond aan de grond gevonden.
Bij de Nehertoren in Leidschendam werd het vorige vrouwtje verdreven door een jonge dame (uit Leiden 2015). En wie weet hoeveel er nog is voorgevallen waar we geen idee van hebben, b.v. omdat de wisseling niet is opgemerkt of de residente valken gewoon hebben gewonnen. Deze gevechten zijn dramatisch, maar horen bij het steeds 'volwassener' worden van de populatie. In Alphen zorgde een nieuwkomer ervoor dat het broedsel werd verlaten.
7 juli 2017: Loslaten Jonge slechtvalk (uit vogelasiel)
De klapper van het jaar !
Dat is toch wel het koppel van de EON/Uniper centrale in Leiden: die brachten samen maar liefst 5 jongen groot. Voor zover bekend (bij de WSN) is dit het eerste geval in Nederland. Vijflegsels worden wel meer gezien maar tot nu toe waren daar dus nog nooit 5 jongen uit groot worden.
Hoeksche Waard
In het oostelijke territorium in de Hoeksche Waard heeft zo'n overname in 2015 al plaatsgevonden. Het is niet duidelijk of dat ook met zo veel geweld is gebeurd: het vorige paar verschoof elk jaar al meer richting Dordrecht. Vorig jaar bracht het nieuwe paar hun eerste 2 jongen groot in een kraaiennest in een hoogspanningsmast: dit jaar werd eindelijk de in 2011(!) geplaatste nestkast in gebruik genomen. Het westelijke paar bracht 2 jongen groot en het koppel van de Haringvlietbrug had 3 jongen.
Nieuw in de lijst
28 april 2017: Jacobuskerk Den Haag, Moeder X8 met haar 3 jongen
Zoals altijd wat extra aandacht voor de nieuwkomers in de lijst. Daar is een leuke trend dat we steeds vaker nesten aantreffen in de meest onmogelijke (en onbereikbare plaatsen) bij grote loodsen zoals IHC in Krimpen, Bayards in Heiningen, Heerema in Zwijndrecht.
Bij Bayards broedden de valken in een u-bint van 20x40cm met niets eromheen: elk jaar vielen er dan ook jong(en) voortijdig uit het nest. Een aanliggend gemonteerd rooster zorgde er dit jaar voor dat de 2 jongen wat veiliger konden starten.
Bij IHC Krimpen zagen we 3 jongen omdat ze bij de vogelopvang terechtkwamen: ze zijn terug gezet op een rooster boven de nestlocatie.
Bij Heerema maar liefst 4 jongen (waarvan eentje in de opvang terecht kwam). Op het terrein van Heerema dacht een werknemer dat een collega een tik tegen z'n veiligheidshelm gaf maar het bleek een jonge slechtvalk te zijn die de helm wel een mooie zitplek vond om op te landen !
Al jaren goed voor veel verwachtingen, hoop en uiteindelijk elke keer teleurstelling: het centrumpaar van Den Haag. Omdat dat koppel de "Jacobuskerk" aan de Parkstraat als winterverblijfplaats had, hebben we in 2012 toestemming aan het kerkbestuur gevraagd of we een kast mochten plaatsen in de torenspits van deze prachtige kerk. Dat mocht en zo geschiedde, maar de valken peinsden er niet over om de kast te gebruiken en ging vastberaden door met het leggen van eieren op kaal beton of plat dak. Dit leverde de verwachtingen en de teleurstellingen op: dit soort legsels mislukken eigenlijk altijd. Pas dit jaar toen het mannetje verdreven is door een nieuw mannetje besloot het paar de kast te gebruiken, resultaat: 3 uitgevlogen jongen !
In Hardinxveld-Giessendam koos een koppel slechtvalken een oud kraaiennest om 3 jongen groot te brengen. Op zich niet zo bijzonder, maar het nest bevond zich op een rijdende kraan.
In Zoetermeer koos het koppel 1 van de 2 in het voorjaar in allerijl aangebrachte nestkasten en bracht daar 3 jongen groot. Hier vonden we ook de eerste ijsvogel als prooirest.
Bij de Vliegasunie Moerdijk, waar vorig jaar het eerste legsel nog mislukte, bracht het koppel voor het eerst succesvol 4 jongen groot in een nestkast boven op een vliegas-silo.
De kast bij de Merwedebrug van NWC Dordrecht leverde ook 3 jongen op, waarschijnlijk niet het eerste geslaagde broedgeval aldaar, maar wel het eerste met zekerheid.
Bij Shell Pernis bleek na het broedseizoen dat er naast het bekende broedpaar (4 jongen) nog een tweede broedgeval is geweest: aan de hoeveelheid poep en prooiresten rond dat nest was duidelijk te zien dat er jongen zijn groot geworden en waarschijnlijk ook wel uitgevlogen zijn.
Op de Calandbrug is meermalen een koppel gezien waarvan het vrouwtje aan het leggen was of op het punt stond dat te gaan doen (dit is te zien aan het achterlijf). De verdere afloop is helaas onbekend.
Meneba in Rotterdam had dit jaar ook hun primeur: daar vloog voor het eerst
1 jong uit. De nestkast is uitgerust met een camera (niet online) en dat leverde een aflezing op van het geringde mannetje: Een "echte Rotterdammer", geboren in 2014 op de Alticom mediatoren aan de Waalhaven !
16 okt 2017: In oktober was het nog even heerlijk weer, dit paartje sloeg gelijk weer aan het baltsen !
Foto: Ed Langbroek, Meneba
Andere Bijzonderheden
In Rijswijk was iets bijzonders. Op 6 mei trof ik daar 3 jongen, vleugellengte duidde op leeftijden van resp: 13, 12 en 3 dagen. Daar is dus een ei ongeveer 9 dagen later gelegd dan de de eerste 2. Het kleine jong al helemaal onderkoeld en met maar de helft van het gewicht helaas al kansloos.
Op de Maasvlakte troffen we in de nestkast resten van een platvis (bot) aan, waarschijnlijk gestolen van een ander vogelsoort ?
Vogelopvangcentra
Zoals gezegd was het dus een productief slechtvalkjaar. Dit was ook te merken in de vogelopvangcentra, daar regende het slechtvalkjes met een slechte start. Sommige centra hadden meerdere valkjes en sommige valkjes hadden het dan zo naar hun zin dat ze soms nog een keertje terug kwamen ook !
Kortom, bedankt leiding en vrijwilligers van vogelopvang Vogelklas Karel Schot Rotterdam, vogelopvang De Wulp in Den haag, vogelopvang Delft, Arduin dierenopvang, vogelopvang Oegstgeest en vogelopvang Zundert, voor jullie tomeloze inzet, vaak tot ver buiten "kantooruren" !
Zuid-Holland 2017 Status Ei Jong Legbegin Alphen a/d Rijn, Zendmast Mislukt 3 0 21/3 Delft, EWI-Gebouw, TU, Gebouw Broedpoging met jongen 4 4 2/3 Den Haag, Jacobuskerk Broedpoging met jongen 3 9/3 Den Haag, Bethlehemkerk Broedpoging met jongen 4 4 15/3 Dordrecht, HSM Broedpoging met jongen 3 15/3 Hardinxveld-Giessendam, Kraan Broedpoging met jongen 3 13/4 Haringvlietbrug, HSM Broedpoging met jongen 3 19/3 Hoeksche Waard Oost, HSM Broedpoging met jongen 2 23/3 Hoeksche Waard West, HSM Broedpoging met jongen 2 17/3 Krimpen a/d IJssel, Stormpolder Broedpoging met jongen 3 29/3 Leiden, EON-centrale Broedpoging met jongen 5 5 18/3 Leidschendam, Neherpark Mislukt 2 0 Noordwijk Nora, Zendmast Broedpoging met jongen 1 Rdam, Erasmus MC Broedpoging met jongen 1 Rdam, Calandbrug Territorium, wrs.broedpog. 1 Rdam, De Hef Broedpoging 1 Rdam, Europoort, Q8 Territorium Rdam, Heijplaat, Zendmast Broedpoging met jongen 4 2 29/3 Rdam, Lyondell Basell, Botlek Geen activiteit Rdam, Maasvlakte EON, Schoorsteen Broedpoging met jongen 4 4 19/3 Rdam, Meneba Broedpoging met jongen 3 2/1 22/3 Rdam, Shell Pernis, Schoorsteen Broedpoging met jongen 4 10/3 Rdam, Shell Pernis2, Installatie Broedpoging met jongen Rijswijk, Klokketoren Broedpoging met jongen 3/1 16/3 Sliedrecht, HSM Geen activiteit Zoetermeer, Stadhuis Broedpoging met jongen 4 3 6/3 Zwijndrecht, Heerema Broedpoging met jongen 4 8/4 Noord-Brabant 2017 Status Ei Jong Legbegin Bergen op Zoom, Cargill Broedpoging met jongen 4 3 17/3 Geertuidenberg, Koeltoren Mislukt 2 1/0 Geertuidenberg, AM9, Schoorsteen Broedpoging met jongen 3 Heiningen, Bayyards Broedpoging met jongen 2 Loon op Zand, Zendmast Mislukt 4 0 Moerdijk, Essent Territorium Moerdijk, Shell Mislukt 1 Moerdijk, Nassaupolder Broedpoging met jongen 2 Moerdijk, Vliegasunie Broedpoging met jongen 4 4 18/3 Roosendaal, Zendmast Broedpoging met jongen 4 2 23/3 Goes (ZL), Zendmast Broedpoging met jongen 2 2 14/3
Slechtvalken ZH + west NB 2017 2016 2015 2014 2013 2012 Aantal territoria 35 32 27 25 22 19 - broedpogingen 31 (100%) 28 21 20 20 17 - geslaagd 26 (84%) 22 (79%) 16 (76%) 17 (85%) 17 (85%) 12 (71%) - mislukt 5 (16%) 6 (21%) 5 (24%) 3 (15%) 3 (15%) 5 (29%) Legselgrootte gemiddeld 3,3 (n=15) 3,5 (n=13) 3,9 (n=11) 3,8 (n=14) 3,4 (n=14) 3,9 (n=7) Uitgevlogen jongen 72 51 43 42 44 36 - geringd 57 (100%) 41 37 38 39 28 - jongedames 29 (51%) 18 (44%) 16 (43%) 19 (47%) 24 (62%) 16 (57%) - jongemannen 28 (49%) 23 (56%) 21 (57%) 21 (53%) 15 (38%) 12 (43%) - jongen per geslaagd nest 2,7 2,4 2,7 2,5 2,6 3,0 Legbegin 2/3 - 13/4 3/3 - 20/4 2/3 - 31/3 2/3 - 4/4 7/3 - 21/4 9/3 - 20/3 - gemiddeld 18/3 19/3 17/3 15/3 24/3 13/3
Met dank aan: Ad Kivits (Essent), Albert de Jong (SOVON), Andre de Baerdemaeker (BSR), Arie Kwakernaak (NestkastLive.nl), Bart Pluijmers (Heerema), Bart Vastenhouw (TU-Delft), Bertus v/d Graaf (EON/Uniper), Chiel Camping (Essent), Ed Langbroek (Meneba), Els Marijs, Ferry van Stralen (Gunvor), Fulco van 't Holt (Bayards), Guido Aijkens, Hans Verheij, Hans vd Langekruis, Hein Veraart, Henk Baas (Gem. Zoetermeer), Henk Slegten (Gem. Rijswijk), Henno MacDaniël (Tennet), Johan Quist (Bethlehemkerk), Joost van Wingerden, Melis Visser (Lyondell Bassell), Marco Coenradi, Nico Haanappel (Vliegasunie), Paul Benen (Alticom), Rob Haan (NCW), Patrick den Ridder (Cargill), Peter van Geneijgen, Renske van de Wetering (EON/Uniper), Ronald in't Veld (SBB), Ruud Slinkert (Lyondell Bassell), Sami Sapmaz (Shell), Sander Elzerman, Sander Thuis, Teun Schoemaker, Thea van Gogh, Wim van Yperen, Winfried van Meerendonk, de hiervoor al genoemde dierenambulances en de terrein eigenaren.
28 april 2017:
28 april 2017: Vrouwtje X8, Sint-Jacobuskerk Den Haag
De dag kon wat mij betreft niet mooier beginnen:
Ik trof de jongen zonder ouder aan en net als ik klaar ben met wegen en meten van de 3 jongen, komt moeders X8 bij de nestkast kijken.
Ondanks dat ik de camera zo stil mogelijk voor de (slechts 1 centimeter brede) uitsparing tussen de deksel en de kast houd heeft ze me toch door ! Ik moet haar nog een keer laten schrikken om de kast weer te sluiten...
Seconden later is de kast weer goed dicht. Ik wacht nog even stilletjes en kort daarna hoor ik dat ze weer op het rooster landt en de kast in loopt. Ze laat het grind kraken als ze een beetje heen en weer beweegt om over de jongen te zakken. Iedereen is weer veilig en warm...
22 maart 2017:
18 januari 2017: Vrouwtje OS8: kale plek in de nek, een teken van geweld
Het slechtvalk broedseizoen is weer begonnen, en hoe !!
Elk jaar worden er wel territoriagevechten gesignaleerd, maar dit broedseizoen begint wel heel heftig:
Bij de Bethlehemkerk, Den Haag, is het vrouwtje vervangen en de vorig vrouw (OS8) dood gevonden.
Bij de Jacobuskerk, Den Haag, is het mannetje vervangen en lijkt het koppel hun intrek te hebben genomen in de kast in de torenspits, eindelijk...
In een forum las ik dat de vrouw van de EON/UNIPER Centrale, Leiden, vervangen is (op basis van wel/niet een ringdragen).
En het vrouwtje VR dat minimaal sinds 2012 broedt in de Waalhaven, Rotterdam, is onder de toren gevonden met een beschadigde schouder en zit nu in de Vogelklas Karel Schot (schouder blessures zijn altijd langdurige kwesties). Aangezien er geen reden is om aan te nemen dat ze ineens de zendmast niet meer wist te staan ow de weg niet meer wist endaarom ergens tegenaan botste, neem ik aan dat er ook daar is gevochten.
Websites over deze slechtvalken:
Alphen aan de Rijn, Alticom Mediatoren [Cam]
Delft, TU [Cam]
Den Haag, Bethlehemkerk [Cam]
Leiden, EON centrale [Cam]
Moerdijk, Vliegasunie [Cam]
Den Haag, "Parkstraatkerk" [Site]
Rijswijk, Oude stadhuis [Site]
Werkgroep Slechtvalk Nederland
Waarneming.nl: Slechtvalken in Zuid-Holland 2018
Waarneming.nl: Slechtvalken in Noord-Brabant 2018
Fora: Slechtvalkenforum Piet , Slechtvalkenforum Coriena
