Slechtvalken in Zuid-Holland 2020

In 2020 zijn in Zuid-Holland en Westelijk Noord-Brabant 45 territoria vastgesteld met zeker één tweede legsel. Bij 8 territoria is niet gebroed of is het onbekend of er echt is gebroed. Van de resterende 38* broedsels zijn er 8* mislukt en dus bleven er 30 succesvolle nesten over.

Die 30 geslaagde nesten leverden 70 uitgevlogen jongen op waarvan er 50 zijn geringd. Van die 50 jongen is het geslacht bepaald: 24 vrouwen (48%) en 26 mannen (52%).

Het gemiddeld legbegin was 18 maart en varieerde van 6 maart tot 3 mei (n=22). Gemiddeld aantal uitgevlogen jongen per geslaagd nest is 2,4 tegenover 2,6 in 2019. De gemiddelde legselgrootte is 3,3 (n=21).

* Inclusief één 2e legsel, dus: 45 territoria en 46 broedpogingen.

Overall dus een flinke sprong in het aantal territoria ! Waarvan een aantal in Hoogspanningsmasten:

11 dagen verschil in leeftijd is nogal wat !
4 augustus 2020: Dit jaar zijn er flink wat slechtvalk broedpogingen in kraaiennesten in HSM's gemeld

Nieuwe Territoria:

Dit jaar waren er een fiks aantal nieuwe territoria met geslaagde broedpogingen op hoogspanningsmasten: Den Bommel, Raamsdonk, Zevenhuizen (vorig jaar mislukt), 's-Gravendeel en 2 geslaagde territoria in visarend-nesten (!) in de Biesbosch.

Ook werden ongebruikte kasten succesvol in gebruik genomen: de nestkast op het gebouw van Binnenlandse Zaken (Den Haag) en de nestkast van Heineken, Zoeterwoude.

Op de toren van het NH Hotel Leeuwenhorst, Noordwijk is de nieuw geplaatste nestkast in gebruik genomen en leverde gelijk een geslaagde broedpoging op.

Bij Isover in Etten-Leur blijken naar verluid al jaren slechtvalken te "zitten", dit zal verder moeten worden onderzocht.

Bij de spoorbrug bij 't Weegje, Gouda en de Hefbrug Waddinxveen en een Hoogspanningsmast in het midden van de Hoeksche Waard verbleven koppels slechtvalken maar kon geen broedpoging worden vastgesteld.


Hoeksche Waard:

In de Hoeksche Waard konden we ineens 2 nieuwe paren verwelkomen. Nabij 's-Gravendeel broedde een 'nieuw' paar en bracht daar op een kraaiennest minimaal 1 jong groot. 'Nieuw' want Marco Vriens wist de ring van het vrouwtje af te lezen en daarbij bleek dat hij deze dame in 2018 ook al had afgelezen tijdens een mislukt broedpoging in Dordrecht.

Verkeersslachtoffer slechtvalk
12 juli 2020: Al 3 weken uitgevlogen en toch een botsing met een auto...
Op een hoogspanningsmast nabij Heinenoord bivakkeerden ook 2 slechtvalken die meer dan gemiddelde interesse voor elkaar hadden. Gebaseerd op hun (helaas niet afgelezen) kleurringen ging het hierbij om een volwassen Nederlandse man en een Belgische jongedame. Opmerkelijk genoeg werd het oude kraaiennest waar de slechtvalken interesse voor hadden door de kraaien gedemonteerd en weer opgebouwd op een ander uiterste punt van de mast. Zowel de kraaien als de slechtvalken brachten geen jongen groot.

Het westelijke paar bracht 3 jongedames groot. De jongste daarvan werd helaas 2 maanden na het uitvliegen vlakbij het nest doodgereden terwijl ze langs de weg van een duif zat te eten.

Voor het oostelijke paar dat een jongeman en een jongedame groot bracht, was het einde van seizoen wel helemaal dramatisch: de jongedame werd ook gewond langs de weg gevonden (zie foto). In de Vogelklas bleek dat ze een verbrijzelde schouder had en daarom moet worden geëuthanaseerd. Nog dramatischer werd het toen eind november de volwassen man van dat territorium met vogelgriep werd binnengebracht, helaas met uiteindelijk hetzelfde resultaat. Opmerkelijk was dat deze oudervogel zelf in 2017 in dit territorium was geboren.

Het Haringvlietbrug paar had ook al pech: op 2 mei werd er in de buurt een volwassen slechtvalkvrouw met broedvlek gevonden. Zij is zo snel mogelijk (de dag erna) weer losgelaten en op 4 mei is de nestkast geïnspecteerd en die bleek toen leeg te zijn. Naar de oorzaak van deze feiten kunnen we alleen maar gissen...


Andere opmerkelijke gebeurtenissen:

Dat het leven van slechtvalken een hard bestaan is blijkt ook wel uit andere locaties. Een territorium dat daar dan weer uitspringt is de Waalhaven, wat een slachthuis is het daar ! In 2019 broedt daar slechtvalkvrouw AKT (2015 Heerlen) die al in eind mei, vers dood met verwondingen, onder de toren wordt gevonden. De jongen zijn dan nog niet eens uitgevlogen en worden later gedeeltelijk opgevangen in de Vogelklas. Op 28 maart 2020 worden er deels opgegeten resten van andere vrouw (2018 Eindhoven) gevonden. Op 28 mei 2020 wordt de ring van de dan broedende vrouw afgelezen (2017 Aalsmeer), misschien wel de moordenaarster van de 2 vorige dames. Op 11 juni ontvang ik een melding dat op een naastgelegen dak nog een andere vrouw (2018 Aalsmeer) dood is gevonden.

Ook bij de Nehertoren in Leidschendam is gevochten en hebben er (dames) wisselingen plaats gevonden. Het vrouwtje dat de afgelopen 3 jaar broedde is naar Den Haag Binnenlandse Zaken verhuisd en heeft daar succesvol gebroed. Verder zijn daar een juveniele Belgische dame en een Friese adulte dame gezien. Resultaat: wel eieren maar geen jongen.

Bij de Merwedebrug waren er 3 jongen: twee jongen van 14 dagen oud en één jong van 3 dagen, een verschil dus van 11 dagen. De levensverwachtingen van dit kleinste jong waren naar mijn verwachting erg klein. In 2017 was er in Rijswijk een vergelijkbaar geval en haalde het kleinste jong het ook niet. Maar deze benjamin was klaarblijkelijk een echte vechter want hij is gewoon uitgevlogen.

11 dagen verschil in leeftijd is nogal wat !
2 jongen van 14 dagen oud en één jong van 3 dagen.

Bij de "Jacobuskerk" in Den Haag verdween het mannetje en werd zijn plaats ingenomen door z'n zoon uit 2017. Die bracht dit jaar, samen met zijn moeder, 3 jongen groot. Dit verschijnsel komt niet vaak voor maar is wel vaker waargenomen: het gaat dan voor zover bekend altijd om jonge mannen die hun eigen vaders opvolgen en soms zelfs actief verdrijven. Opmerkelijk genoeg is aan het einde van het broedseizoen ook de vrouw daar verdreven uit het territorium, en dat terwijl ze daar al minimaal 7 jaar de dienst uitmaakte.

De stadse equivalent van een rotsrichel
28 mei 2019: Erasmus MC, de oude nestlocatie, in gebruik t/m 2019
In Leiden verstoorden Nijlganzen het slechtvalkbroedsel van 4 eieren en een tweede legsel leidde helaas ook tot niets. In Delft (4 jonge slechtvalken uitgevlogen) waren ook nijlganzen actief en daar zijn nu tralies aangebracht om de nijlganzen buiten te houden. Tralies werken goed bij torenvalkkasten maar die hebben geen sta-platform voor de kast. Mogelijk zijn tralies ook een oplossing om de nijlganzen uit slechtvalkkasten te houden. In Delft zijn de valken al weer in de kast geweest. Nu maar even afwachten of deze tralie-afstand ook werkelijk de Nijlganzen buiten houdt.

Het koppel van het Erasmus MC in Rotterdam broedde de afgelopen jaren op een richel aan één van de oude gebouwen. Dit gebouw staat op de nominatie om te worden gesloopt. Om de slechtvalken nieuwe woonruimte aan te bieden heeft het Erasmus MC twee nestkasten geplaatst, waarvan één prominent naast de letters op het hoogste dak en direct boven het logo op de muur waar de valken al graag zaten. Dit jaar is die kast inderdaad gebruikt: er werden 3 eieren gelegd en er vlogen 2 jongen uit.

Erasmus: Nestkast op 120mtr hoogte
22 april 2020 Nieuwe situatie: RVS nestkast op 120 meter hoogte, naast het logo.
Hoogtevrees is niet wenselijk, goede valbeveiliging wel ! Foto: Anton Van Meurs, Ecoresult



Vergelijking van de afgelopen jaren:

Slechtvalken ZH + west NB
2020 2019 2018 2017 2016 2015 2014
Aantal territoria 45 34 36 35 32 27 25
- broedpogingen 38 (100%) 29 (100%) 30 (100%) 31 28 21 20
- geslaagd 30 (79%) 24 (83%) 25 (83%) 26 (84%) 22 (79%) 16 (76%) 17 (85%)
- mislukt 8 (21%) 5 (17%) 5 (17%) 5 (16%) 6 (21%) 5 (24%) 3 (15%)
Legselgrootte gemiddeld 3,3 (n=21) 3,3 (n=15) 3,5 (n=17) 3,3 (n=15) 3,5 (n=13) 3,9 (n=11) 3,8 (n=14)
Uitgevlogen jongen 70 63 76 72 51 43 42
- geringd 50 (100%) 55 (100%) 60 (100%) 57 41 37 38
- jongedames 24 (48%) 20 (36%) 25 (42%) 29 (51%) 18 (44%) 16 (43%) 19 (47%)
- jongemannen 26 (52%) 35 (64%) 35 (58%) 28 (49%) 23 (56%) 21 (57%) 21 (53%)
- jongen per geslaagd nest 2,4 2,6 2,8 2,7 2,4 2,7 2,5
Legbegin 6/3 - 3/5 1/3 - 31/3 2/3 - 23/4 2/3 - 13/4 3/3 - 20/4 2/3 - 31/3 2/3 - 4/4
- gemiddeld 18/3 12/3 19/3 18/3 19/3 17/3 15/3

Details territoria:

Zuid Holland - 2020 Status Legsel Jongen Legbegin
Alphen ad Rijn, Cellnex MediatorenBroedpoging, jongen geringd4 420-03
BiesboschBroedpoging met jongen- 2-
Biesbosch, TurfzakkenBroedpoging met jongen- 4-
Delft, Bouwkunde, TU-DelftBroedpoging, jongen geringd4 418-03
Den BommelBroedpoging met jongen- 1-
Den Haag, Bethlehemkerk (Leyenburg)Broedpoging met jongen3 315-03
Den Haag, Binnenlandse ZakenBroedpoging, jongen geringd4 310-03
Den Haag, JacobuskerkBroedpoging, jongen geringd4 410-03
Dordrecht, Merwede brugBroedpoging, jongen geringd- 312-03
Dordrecht, Polder de BiesboschMislukt- --
Gouda, t WeegjeTerritorium- --
HaringVlietBrugTerritorium- --
Hoeksche Waard OostBroedpoging, jongen geringd3 203-04
Hoeksche Waard Texaco-N217Territorium- --
Hoeksche Waard WestBroedpoging, jongen geringd- 313-03
Hoeksche Waard, GravendeelBroedpoging met jongen- 1-
Krimpen a/d IJssel, StormpolderMislukt3 --
Leiden, Uniper CentraleMislukt2 -03-05
Leiden, Uniper CentraleMislukt4 -12-03
Leidschendam, NeherparktorenMislukt2 --
Noordwijkerhout, Hotel LeeuwenhorstBroedpoging, jongen geringd- 316-03
Rdam, Erasmus Medisch CentrumBroedpoging, jongen geringd3 217-03
Rdam, Europoort, Gunvor (Q8)Broedpoging met jongen- 1-
Rdam, Heijplaat, Cellnex MediatorenBroedpoging, jongen geringd3 229-03
Rdam, Maasvlakte, Uniper CentraleBroedpoging, jongen geringd4 211-03
Rdam, Meneba Meel, BrielselaanTerritorium- --
Rdam, Pernis, ShellTerritorium- --
Rijswijk, KlokkentorenMislukt- --
Waddinxveen HefbrugTerritorium- --
Zevenhuizen, EendrachtpolderBroedpoging met jongen- 1-
Zoetermeer, GemeentehuisMislukt in eifase3 --
Zoeterwoude, HeinekenBroedpoging, jongen geringd3 128-03
Zwijndrecht, Heerema / OceancoBroedpoging met jongen- 3-
Zeeland - 2020 Status Legsel Jongen Legbegin
Goes, Cellnex MediatorenBroedpoging, jongen geringd4 413-03
Noord Brabant - 2020 Status Legsel Jongen Legbegin
Alphen NB, Willibrordus kerkTerritorium- --
Bergen Op Zoom, CargillBroedpoging, jongen geringd4 414-03
Etten-Leur, IsoverTerritorium- --
Geertruidenberg, RWE AmercentraleBroedpoging, jongen geringd3 113-03
Geertruidenberg, RWE Amercentrale 9Mislukt in jongenfase- 1-
Heijningen, BayardsBroedpoging met jongen- 2-
Loon op Zand, Cellnex MediatorenBroedpoging, jongen geringd2 227-03
Moerdijk, RWEBroedpoging, jongen geringd- 309-03
Moerdijk, Silo VliegasUnieBroedpoging, jongen geringd3 219-03
Raamsdonk HSMBroedpoging met jongen- 1-
Roosendaal, Cellnex MediatorenBroedpoging, jongen geringd4 206-03
Sprang-Capelle, HSMBroedpoging met jongen- 2-

Met dank aan: Ad Kivits (RWE), Albert de Jong (Sovon), André de Baerdemaeker (BSR), Anton van Meurs (Ecoresult), Arend Lagrouw, Bas Kessels (Shell), Ben Vink (IHC), Arie Kwakernaak (NestkastLive.nl), Bart Pluijmers (Oceanco), Bart Vastenhouw (TU-Delft), Chiel Camping (RWE), Daan van der Groef, Dirk van Stralen, Ed Langbroek (Meneba), Els Marijs, Ferry van Stralen (Gunvor), Fons Bongers, Garry Bakker (BSR), Guido Aijkens, Harrie Timmermans, Hans vd Langekruis, Henk Baas (Gem. Zoetermeer), Henno MacDaniël (Tennet), Johan Quist (Bethlehemkerk), Joost van Wingerden, Marcel van Eijl (Uniper), Marco Coenradi, Martin Prins (RWE), Marco Vriens, Mark van der Zijden, Menno Kuiper, Nico Haanappel (Vliegasunie), Patrick den Ridder (Cargill), Peter Bultena (Uniper), Peter van Geneijgen (WSN), Renske van de Wetering (Uniper), Rian Willemen (RWE), Rob Jansson, Ronald in't Veld (SBB), Sander Elzerman, Sander Thuis, Teun Schoemaker, Thea van Gogh, Thomas van der Es (SBB), Ton Snijders (Uniper), Winfried van Meerendonk, Yvonne v/d Maat, de dierenambulances, de vogelasiels en de terrein eigenaren.



Parkstraatkerk vanaf Binnenlandse Zaken
1 mei 2020: Parkstraatkerk gezien vanaf Binnenlandse Zaken.
In de achtergrond het Vredespaleis
1 mei 2020: Slechtvalk territoria liggen soms verrasend dichtbij elkaar.

"Beroemd" zijn de 2 territoria bij de Amercentrale: daar zit maar 700mtr afstand tussen.

Tussen Binnenlandse Zaken en de Parkstraat zit ook maar 1km.



Nieuw Hoeksche Waards koppel slechtvalken
16 april 2020: Een nieuw koppel in de Hoeksche Waard
16 april 2020: Rond de "kruising" A29/N217 zag ik al vaker overwinterende valken.

Dit jaar verbleef er ook gedurende de hele zomer een nieuw koppeltje bestaande uit een Belgische juveniele vrouw (rechts) en een adulte Nederlandse man met een hele donkere kop.

De foto is met een telefoon door een telescoop genomen dus helaas niet van al te goede kwaliteit.




Ma Slechtvalk van Loon op Zand
13 april 2020: Ma Slechtvalk van Loon op Zand
13 april 2020: Ook dit jaar kon de identiteit van het vrouwtje van Loon op Zand weer worden vatgesteld.

Net als vorig aar was het de Duitse dame uit 2012 uit Selm Duitsland.



Websites over deze slechtvalken:

Alphen aan de Rijn, Alticom Mediatoren [Cam]

Delft, TU Bouwkunde [Cam]

Den Haag, Bethlehemkerk [Cam]

Leiden, EON centrale [Cam]

Den Haag, "Parkstraatkerk" [Site]

Rijswijk, Oude stadhuis [Site]



Waarneming.nl: Slechtvalken 2020



Fora: Slechtvalkenforum Piet , Slechtvalkenforum Coriena